ΒΒΚ - Τα ΝΕΑ ΜΑΣ

Οι αλλαγές που προβλέπουν οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες μετά τη μελέτη των δημογραφικών προβλέψεων για τη γήρανση του πληθυσμού
Η αρχιτεκτονική στρέφει το βλέμμα της σε μια πτυχή της νέας πραγματικότητας που στο άμεσο μέλλον θα διαμορφώσει την καθημερινή ζωή του πληθυσμού στη γη: σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, το 2050 σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού (32,5%) θα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Πρακτικά σημαίνει ότι η πληθυσμιακή γήρανση θα επηρεάσει τον σχεδιασμό των πόλεων και τους τρόπους κατοίκησής τους. Η σύγχρονη αρχιτεκτονική έχει μελετήσει τις δημογραφικές προβλέψεις για να προσεγγίσει τις χωρικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που θα καθορίσουν τις επιλογές των ηλικιωμένων, όπως ορίζονται σε αυτό που οι σύγχρονες πολιτικές πρόβλεψης αποκαλούν «Aging in Place». Ο όρος σημαίνει ότι ένα άτομο είναι σε θέση να ζει στον τόπο της επιλογής του χωρίς να χάνει την ποιότητα ζωής του όταν φτάσει στην τρίτη ηλικία.
Σύμφωνα με το archdaily.com, η κατανόηση της αρχιτεκτονικής από τη σκοπιά των «νέων ηλικιωμένων» παραπέμπει σε αλλαγή παραδείγματος. Οι αρχιτέκτονες καλούνται να σκεφτούν μια σειρά διευκολύνσεων για τις καθημερινές δραστηριότητες, ώστε να σχεδιάσουν συστήματα κατοίκησης που επιτρέπουν την προσβασιμότητα και την άνεση στις μετακινήσεις, καθώς και τις σχέσεις με τα φυσικά στοιχεία του ανέμου, του φυσικού φωτός, της βλάστησης. Πολλές μελέτες επισημαίνουν ότι η υγιής γήρανση σχετίζεται με την ιδέα να επιτραπεί στους ανθρώπους να μεγαλώνουν σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές που έχουν βιώσει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και αυτό φαίνεται να είναι το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσει η αρχιτεκτονική, είτε προσαρμόζοντας υπάρχοντα κτίρια είτε χτίζοντας νέα. Ένα παράδειγμα αλλαγών σε υφιστάμενα κτίρια έχουν δώσει οι πολυκατοικίες στο Ommoord, μια γειτονιά στο Ρότερνταμ.
Το οικιστικό συγκρότημα 30 χρόνια μετά την κατασκευή του (1968) δεν εξυπηρετούσε τους ενοίκους. Οι κάτοικοι του Ommoord είχαν μεγαλώσει ηλικιακά και το 1 999 ο ολλανδός αρχιτέκτονας Χανς βαν ντερ Χάιτζντεν ανέλαβε να βρει μια αρχιτεκτονική λύση για διαφορετικά προφίλ κατοίκων μέσα από μια διαδικασία συν-σχεδιασμού, στην οποία συμμετείχαν οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι κάτοικοι. Έτσι το ισόγειο και τα γκαράζ έγιναν χώροι υγειονομικής περίθαλψης και προστέθηκαν άλλα διαμερίσματα με θέα στον κήπο, όπως και ένα κοινοτικό κέντρο. Επίσης τοποθετήθηκαν περισσότερες σκάλες και ανελκυστήρες για να βελτιωθεί η προσβασιμότητα των διαμερισμάτων σε άνω ορόφους και για να μειωθεί το μήκος των διαδρόμων πρόσβασης.
Το ισπανικό παράδειγμα
Παρόμοια πρωτοβουλία ανέλαβε το 2016 στην ισπανική πόλη San Andres del Rabanedo ο αρχιτέκτονας Οσκαρ Μιγκέλ Αρες Αλβάρες, καθοδηγώντας τις ανακαινίσεις στη γειτονιά La Pinilla έτσι ώστε οι κάτοικοί της, το 30% των οποίων είναι άνω των 75 ετών, να μπορούν να παραμείνουν στα σπίτια τους, στη γειτονιά και στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Η ανακαίνιση μάλιστα 500 κατοικιών έχει υποστηριχθεί από την περιφερειακή κυβέρνηση για την προσαρμογή και τη φιλοξενία του ηλικιωμένου πληθυσμού. Για τον αρχιτέκτονα, το σπίτι για τους ηλικιωμένους πρέπει να είναι διαμορφωμένο σε τμήματα με πολύ φως και χώρους για την αποθήκευση αντικειμένων που αποτελούν μέρος της ιστορίας τους. Κυρίως όμως να είναι προσβάσιμο μέσω των αισθήσεων. Ο Αλβάρες εξηγεί ότι οι ηλικιωμένοι δεν έχουν μόνο κινητικές αλλά και αισθητηριακές δυσκολίες, γι’ αυτό και η αρχιτεκτονική μπορεί να τους κινητοποιεί μέσω του χρώματος, του φωτός και της υφής, βοηθώντας τους να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία.
Βραζιλία, Ιαπωνία
Ωστόσο, εκτός από τις προσαρμογές, κατασκευάζονται νέα συγκροτήματα κατοίκησης που απευθύνονται σε χρήστες άνω των 60 ετών. Στη βραζιλιάνικη πόλη Κουριτίμπα ένα αρχιτεκτονικό πρόγραμμα ενεργού γήρανσης, το Bioos, που αναπτύχθηκε από τον αρχιτέκτονα Ρικάρδο Αμαράλ, περιλαμβάνει διαμερίσματα αποκλειστικά για ηλικιωμένους, χώρους για ιατρικές κλινικές και ένα υπόγειο με καταστήματα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε αυτό το κοινό. Το πρόγραμμα επιτρέπει στη στέγαση να ενσωματώνει τεχνολογίες που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή, χωρίς αυτοσχεδιασμούς ή προσαρμογές, αλλά και χωρίς να μοιάζει με κλινική. Και στην Ιαπωνία το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα Jikka είναι η πρόταση γήρανσης μακριά από το αστικό χάος, με χώρους σχεδιασμένους να παραπέμπουν σε αρχέγονη καλύβα. Αφορά μια κατοικία για δύο γυναίκες περίπου εξήντα ετών με έναν κοινωνικό λειτουργό και έναν μάγειρα.