ΒΒΚ - Τα ΝΕΑ ΜΑΣ

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από μεγάλες δημογραφικές, κοινωνικές, ενεργειακές και κλιματικές προκλήσεις, οι βιώσιμες κατασκευές δεν είναι απλά μία τάση αλλά περισσότερο μία επείγουσα ανάγκη. Καθώς ο κατασκευαστικός τομέας αντιμετωπίζει το έργο της επιτάχυνσης του μετασχηματισμού του για την αντιμετώπιση τεράστιων προκλήσεων, το Βαρόμετρο Βιώσιμης Κατασκευής 2025, μια παγκόσμια έρευνα που δημοσιεύθηκε από το Παρατηρητήριο Βιώσιμης Κατασκευής της Saint-Gobain, προσφέρει κρίσιμες πληροφορίες που απαιτούν άμεση δράση σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των κατασκευών.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Έρης Δρίβα στο economix.gr, το Βαρόμετρο διεξήγαγε έρευνα με τη συμμετοχή ενδιαφερόμενων φορέων όπως επαγγελματίες, φοιτητές, ενώσεις, τοπικούς εκλεγμένους αξιωματούχους και κυβερνητικούς εκπροσώπους, σε 27 χώρες και, για πρώτη φορά φέτος, συμπεριέλαβε και το ευρύ κοινό. Μέσα από την έρευνα προέκυψε μία ενδιαφέρουσα εικόνα για το πού βρισκόμαστε στην προσπάθειά μας για ένα πιο βιώσιμο δομημένο περιβάλλον. Τα ευρήματα όχι μόνο αναδεικνύουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την απαραίτητη ευαισθητοποίηση ως ζωτικής σημασίας θεμέλιο για την πρόοδο, αλλά αποκαλύπτει επίσης τα σημαντικά κενά που παραμένουν, δημιουργώντας μια επείγουσα έκκληση για συλλογική δράση, όπως επισημαίνει και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
1. Η ευαισθητοποίηση και η επείγουσα ανάγκη αυξάνονται
Η ευαισθητοποίηση για τις βιώσιμες κατασκευές αυξάνεται σταθερά. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 67% των ενδιαφερομένων δηλώνει εξοικείωση με την έννοια, σημειώνοντας αύξηση 6 μονάδων σε σχέση με πέρυσι, ενώ οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι παρουσιάζουν εντυπωσιακό άλμα 32 μονάδων. Η αίσθηση του επείγοντος είναι έντονη, με το 69% των ενδιαφερομένων να θεωρούν τις βιώσιμες κατασκευές ως προτεραιότητα, όπως και το 60% του κοινού, ενώ το 95% τις θεωρεί τουλάχιστον σημαντικές. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιφερειακές διαφορές – για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, όπου το 34% του κοινού εξακολουθεί να αγνοεί την έννοια βιώσιμες κατασκευές. Όμως, για να γίνουν βήματα προς τα εμπρός θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι καμία περιοχή δεν θα μείνει πίσω.
2. Ευρεία συναίνεση, διαφορετικές προτεραιότητες
Η επιθυμία να διευρυνθούν τα όρια της βιώσιμης κατασκευής είναι διαδεδομένη, με το 87% των ερωτηθέντων να συμφωνεί ότι «πρέπει να κάνουμε περισσότερα» στον τομέα αυτό. Ωστόσο, ποιος πρέπει να ηγηθεί αυτής της αλλαγής; Σύμφωνα με το Βαρόμετρο, οι ιδιωτικοί φορείς θεωρούνται ως οι πιο νόμιμοι κινητήριοι μοχλοί, με τους αρχιτέκτονες και τις τεχνικές εταιρείες να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή (56%) και να ακολουθούν οι ιδιωτικές εταιρείες στον κατασκευαστικό τομέα (44%). Οι περιφερειακές προτεραιότητες, ωστόσο, διαφέρουν. Στην Ασία-Ειρηνικό, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, η προσαρμογή των κτιρίων στους φυσικούς και κλιματικούς κινδύνους είναι πρωταρχικής σημασίας, ενώ στη Λατινική Αμερική, η χρήση οικολογικών υλικών έχει προτεραιότητα. Η Ευρώπη επικεντρώνεται στην ανακαίνιση των υφιστάμενων κτιρίων και η Βόρεια Αμερική παλεύει με την οικονομική προσιτότητα. Αυτή η ποικιλομορφία υπογραμμίζει την ανάγκη για στρατηγικές που είναι ευθυγραμμισμένες σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά προσαρμοσμένες σε τοπικό επίπεδο. Ενώ η Ευρώπη υπήρξε ιστορικά ηγέτης στις βιώσιμες κατασκευές, τα μικρά σημάδια εξασθένισης του ενθουσιασμού δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα. Αν και η συνολική επιθυμία για περισσότερη δράση παραμένει πολύ ισχυρή (86% στην Ευρώπη έναντι 87% παγκοσμίως), ένα υψηλότερο ποσοστό της εναπομείνασας μειοψηφίας των ερωτηθέντων στην Ευρώπη πιστεύει ότι πρέπει να «πάμε πίσω», ενώ αλλού, οι περισσότεροι προτιμούν την υφιστάμενη κατάσταση («είναι μια χαρά έτσι όπως είναι»). Αν και οριακό, αυτό αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της δυναμικής που πυροδότησε η Διακήρυξη της Chaillot πριν από ένα χρόνο, η οποία συγκέντρωσε την υποστήριξη για τις πρακτικές βιώσιμης δόμησης. Θα μπορούσε αυτό να αντανακλά την απογοήτευση από τους συνεχώς μεταβαλλόμενους κανονισμούς σε ορισμένες περιοχές ή ίσως μια ευρύτερη αντίδραση κατά των περιβαλλοντικών ζητημάτων.
3. Από την περιβαλλοντική εστίαση στην ανθεκτικότητα και την ευημερία
Ενώ η βιωσιμότητα έχει ιστορικά οριστεί με στενούς όρους, συχνά εστιάζοντας αποκλειστικά στο περιβάλλον, η ανθεκτικότητα των κτιρίων στα κλιματικά φαινόμενα αναδεικνύεται σε βασικό θέμα. Το Βαρόμετρο αποκαλύπτει ότι το 21% των συμμετεχόντων αναφέρει πλέον την ανθεκτικότητα, με τον αριθμό αυτό να αυξάνεται ιδιαίτερα στην Αφρική και την Ασία-Ειρηνικό. Η μετατόπιση αυτή αντανακλά την αυξανόμενη επείγουσα ανάγκη προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, ιδίως σε περιοχές που είναι πιο ευάλωτες σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Παρόλα αυτά, η ανθρώπινη διάσταση των βιώσιμων κατασκευών παραμένει παραμελημένη. Μόνο το 15% των ενδιαφερόμενων φορέων και των ερωτηθέντων από το κοινό τη συνδέουν με τη βελτίωση της ευημερίας των χρηστών. Για την αντιμετώπιση προηγούμενων προκλήσεων και την επαναπροσέγγιση των περιθωριακών ενδιαφερόμενων μερών που πιστεύουν ότι πρέπει να κινηθούμε προς τα πίσω, η ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της βιώσιμης κατασκευής όσον αφορά την υγεία και την ευημερία θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά. Η σαφέστερη κατανόηση του κρίσιμου ρόλου της στην ανθρώπινη άνεση και υγεία θα πρέπει να συμβάλει στην ευρύτερη υιοθέτηση.
4. Σύνδεση της ευαισθητοποίησης και της δράσης μέσω της κατάρτισης
Η ευαισθητοποίηση αυξάνεται, αλλά η δράση υστερεί. Ενώ το 67% των επαγγελματιών ισχυρίζεται ότι αξιολογεί το ανθρακικό αποτύπωμα των έργων του, μόνο το 30% το κάνει συστηματικά. Και παρόλο που το 51% των εκλεγμένων αξιωματούχων θέλει να αποκλείσει τις δημόσιες συμβάσεις κατασκευής που δεν λαμβάνουν υπόψη τις βιώσιμες μεθόδους κατασκευής, μόλις το 37% έχει αναλάβει δράση (παρά την αύξηση κατά 26 μονάδες από το 2024). Αυτή η αποσύνδεση μεταξύ φιλοδοξίας και δράσης αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην πρόοδο και χρήζει μεγαλύτερης προσοχής. Η έλλειψη κατάρτισης μπορεί να είναι ένας λόγος. Μόνο το 28% των ενδιαφερομένων θεωρεί ότι κατανοεί πλήρως τι συνεπάγεται η βιώσιμη κατασκευή, με τους επαγγελματίες και τους φοιτητές να ακολουθούν τους εκλεγμένους αξιωματούχους και τις ενώσεις. Πράγματι, μόνο το 35% των επαγγελματιών έχει λάβει εξειδικευμένη κατάρτιση και μόνο το 28% των φοιτητών λαμβάνει τακτική κατάρτιση. Το κλείσιμο αυτού του εκπαιδευτικού κενού θα μπορούσε να είναι το κλειδί για τη μετατροπή της ευαισθητοποίησης σε δράση.
Η πορεία προς τα εμπρός
Το μήνυμα είναι σαφές: ο μετασχηματισμός του δομημένου περιβάλλοντος επείγει και βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή. Τα ενδιαφερόμενα μέρη σε όλη την αλυσίδα αξίας των κατασκευών πρέπει να ενωθούν για να προωθήσουν συγκεκριμένες δράσεις προς ένα βιώσιμο μέλλον. Το Βαρόμετρο Βιώσιμων Κατασκευών 2025 είναι μια πρόσκληση για δράση για όλους μας. Ο τομέας έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου, αλλά απομένει πολλή δουλειά. Ήρθε η ώρα να μετατρέψουμε την ευαισθητοποίηση σε δράση. Η κινητοποίηση όλων των ενδιαφερόμενων μερών – από τον σχεδιασμό έως την εκτέλεση – είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός ανθεκτικού, βιώσιμου και βιώσιμου δομημένου περιβάλλοντος για τις μελλοντικές γενιές.