ΒΒΚ - Τα ΝΕΑ ΜΑΣ

Θεσμικό χάσμα Ελλάδας – Ευρώπης στην αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς

Με την κεντρική ομιλία του ειδικού προσκεκλημένου, Γάλλου Αρχιτέκτονα κ. Jacques Pajot, που παρουσίασε την γαλλική εμπειρία της προσέγγισης κτιρίων βιομηχανικής κληρονομιάς μέσα από το έργο του φημισμένου αρχιτεκτονικού γραφείου Atelier Novembre του οποίου είναι συνιδρυτής, ολοκληρώθηκε το Σάββατο 14 Μαΐου το πρόγραμμα εισηγήσεων του Πανελληνίου Συνεδρίου Αρχιτεκτονικής που διοργάνωσε το ΤΕΕ/ΤΚΜ, με θέμα «Τα Κάστρα της Βιομηχανίας».
Εξαιρετικής σημασίας ήταν η μεγάλη συμμετοχή κοινού και δη νέων μηχανικών και φοιτητών πολυτεχνείου, που διατήρησαν υψηλή πληρότητα στην Αποθήκη Δ΄ του Λιμένος, καθ` όλη τη διάρκεια του τριήμερου συνεδρίου, σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση. «Όλα τα συνέδρια χωρίς κοινό, χάνουν μεγάλο μέρος της αξίας τους, ενώ αντίθετα, η μεγαλύτερη ικανοποίηση για όλους όσους πίστεψαν και εργάστηκαν για την υλοποίηση αυτής της διοργάνωσης είναι η παρουσία τόσων συναδέλφων και τόσων νέων, που αποτελούν το έδαφος στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα λειτουργήσουν ως σπορά και θα δώσουν καρπούς, όλα όσα ακούστηκαν από το βήμα αυτού του συνεδρίου» τόνισε ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΚΜ κ. Γιώργος Τσακούμης. Την ανάγκη, «τα πορίσματα που θα εξαχθούν από το συνέδριο και θα αφορούν το μέλλον σημαντικών στοιχείων βιομηχανικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης, να αποτελούν ουσιαστικά αντικείμενο ενασχόλησης της Πολιτείας και των θεσμών της Αυτοδιοίκησης, Περιφέρειας και Δήμων, ώστε να μην παραμείνουν για μια ακόμα φορά στο επίπεδο των ευχολογίων», τόνισε ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, Αρχιτέκτων Μηχανικός και πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αρχιτεκτονικής του ΤΕΕ/ΤΚΜ κ. Πρόδρομος Νικηφορίδης.
Μέσα από την παρουσίαση του κεντρικού ομιλητή κ. Jacques Pajot, αλλά κατά τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που ακολούθησε με τη συμμετοχή μελών της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου υπό τον πρόεδρό της Ομότιμο Καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ κ Μιχαήλ Νομικό, αναδείχθηκε το χάσμα που επικρατεί στο θεσμικό πλαίσιο το οποίο καθορίζει τον τρόπο προσέγγισης, χαρακτηρισμού, αποκατάστασης και αξιοποίησης της βιομηχανικής κληρονομιάς στην Ελλάδα, σε σχέση με τα όσα επικρατούν σε άλλες χώρες όπως η Γαλλία, με τις διαφορές να επικεντρώνεται ως επί το πλείστον στην ευελιξία της εισαγωγής νέων χρήσεων για τα κελύφη των παλιών και ανενεργών βιομηχανικών ή βιοτεχνικών κτιρίων. «Δεν είναι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση ενός αρχιτέκτονα να βλέπει τα έργα του να ζωντανεύουν;», σημείωσε κατά την παρουσίαση του ο κ. Pajot, τοποθετώντας στο επίκεντρο του ερωτήματός του, τη λειτουργική αποκατάσταση και επανένταξη στον αστικό και κοινωνικό ιστό του CentQuatre που είναι… το παλιό γραφείο κηδειών του Παρισιού. «Σήμερα κατακλύζεται από άτομα κάθε ηλικίας και καταγωγής, που υιοθετούν το μέρος για να επιδοθούν στο hip-hop, το tai-chi ή άλλες μορφές σωματικής έκφρασης… Ένας αρχιτέκτονας δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί μια καλύτερη ανταμοιβή από το να συνεισφέρει στην συγκρότηση ενός ιδιαίτερα δημοφιλούς χώρου σε περιοχή του Παρισιού με ιδιαίτερα προβλήματα. Καλωσορίζοντας πολλαπλές μορφές δημόσιων ή ιδιωτικών εκδηλώσεων, το CentQuatre έχει γίνει, εκτός από κέντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, το υβριδικό μέρος που αναζητούσαν όλοι, ανοιχτό σε όλους. Πολλοί πίστευαν ότι γινόταν για τους άλλους, τους επισκέπτες και τους τουρίστες σε αυτή την ξεχασμένη συνοικία του Παρισιού, ένας χώρος που δεν θα τους αφορούσε. Αυτή ήταν η μεγάλη πρόκληση. Αντιστοιχεί σε μια νέα γενιά χώρων πολιτισμού όπου ο διάλογος μεταξύ τέχνης, πολιτιστικών πρακτικών και της περιοχής είναι συνεχής. Το CentQuatre έχει επίσης σχεδιαστεί για να συμμετέχει στην αστική ανανέωση της περιοχής.
Το παλιό γραφείο κηδειών του Παρισιού, ένα κτίριο 39.000τμ, στην Γαλλία υπήρχε ως δημοτική περιουσία και αρμοδιότητα μέχρι την δεκαετία του 1990, αλλά σήμερα έχει μετατραπεί σε μια πραγματική πολιτιστική και ταυτόχρονα λαϊκή μηχανή, ένας χώρος πολιτισμού που περιλαμβάνει περίπου είκοσι εργαστήρια, γραφεία παραγωγής, δύο αίθουσες εκδηλώσεων, χώρους πολυλειτουργικούς, εκθεσιακούς, αποθηκευτικούς, αλλά και χώρους καταστημάτων και στάθμευσης. Η επιτυχία και όλα όσα συμβαίνουν στο CentQuatre μας κάνουν να ξεχνάμε ότι στην αρχή τίποτα δεν ήταν αυτονόητο. Το να μετατρέψεις αυτό το “εργοστάσιο πένθους” σε καλλιτεχνικό εργοστάσιο που οδηγείται από τη λαϊκή ενέργεια, ήταν μια πραγματική πρόκληση».
Η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με την οποία ολοκληρώθηκε το συνέδριο, επιχείρησε να συνοψίσει μερικούς από τους προβληματισμούς που αναδείχθηκαν από τις 50 και πλέον εισηγήσεις που αυτό φιλοξένησε, όπως:
•Η διαφορά ευελιξίας στο θεσμικό πλαίσιο για την χρήση της βιομηχανικής κληρονομιάς σε σχέση με την ευρωπαϊκή εμπειρία, ώστε αυτή η χρήση να μπορεί υπό προϋποθέσεις να ταυτιστεί πιο εύκολα με σύγχρονες δραστηριότητες της πραγματικής οικονομίας και όχι μόνο με δραστηριότητες που περιορίζουν τα παλιά βιομηχανικά κτίρια σε έναν μουσειακό χαρακτήρα.
•Η ποικιλία δομικών συστημάτων που αποτελούν συγκροτήματα βιομηχανικής κληρονομιάς (όπως το ΦΙΞ της Θεσσαλονίκης) που αναγέρθηκαν σταδιακά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και η οποία εγείρει προβληματισμούς ως προς την υποστήριξη υφιστάμενων δομικών συστημάτων ή την δυνατότητα εισαγωγής νέων, με σκοπό την αντισεισμική θωράκιση των κτιρίων.
•Η τεκμηρίωση του παλαιού μηχανολογικού εξοπλισμού ως τμήμα των προτάσεων αποκατάστασης ή μη.
•Ζητήματα εισαγωγής βιοκλιματικών προσεγγίσεων ως προϋπόθεσης (ή μη) για τις διαδικασίες και τις προτάσεις αποκατάστασης στοιχείων βιομηχανικής κληρονομιάς.
•Η ανάγκη σύνδεσης των νέων χρήσεων με τις δυνατότητες αυτοχρηματοδότησης της συντήρησης των κτιρίων βιομηχανικής κληρονομιάς, αντί της διαρκούς αναζήτησης κονδυλίων από δημόσιους φορείς για τη συντήρηση αυτή.
•Η πιθανή δυνατότητα αξιοποίησης των στοιχείων βιομηχανικής κληρονομιάς, για τη διαμόρφωση χώρων κατοικιών νέων ζευγαριών, μορφής loft.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να παρακολουθήσουν το σύνολο των εργασιών του συνεδρίου στο youtube channel του ΤΕΕ/ ΤΚΜ. Την Κυριακή 15 Μαΐου το μεσημέρι, παρουσία της Διοίκησης του ΤΕΕ/ΤΚΜ, του επίτιμου προσκεκλημένου κ. Pajot, στελεχών του Τμήματος και πολλών επισκεπτών μηχανικών και μη, ξεκίνησε και επίσημα στη Νέα Παραλία, στον Κήπο των Γλυπτών, ως παράλληλη εκδήλωση του Πανελληνίου Συνεδρίου Αρχιτεκτονικής, η Έκθεση 30 μελετών βραβευμένων σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και 36 διπλωματικών εργασιών από πέντε πανεπιστήμια της χώρας, το ΕΜΠ, το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Πολυτεχνείο Κρήτης και την Πολυτεχνική Σχολή Πατρών, η οποία συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όχι μόνο μηχανικών, αλλά και επισκεπτών που δείχνουν ενδιαφέρον για τις προτάσεις που περιλαμβάνουν οι συγκεκριμένες μελέτες και εργασίες.
Η έκθεση θα διαρκέσει για έναν μήνα, ως τις 15 Ιουνίου και αποσκοπεί στην ανάδειξη της σημασίας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για την προαγωγή του αστικού πολιτισμού και η ανάδειξη των αρχιτεκτονικών προτάσεων και απαντήσεων στα θέματα διαχείρισης σημαντικών ανενεργών βιομηχανικών συγκροτημάτων και κτιρίων. Υπενθυμίζεται ότι είναι ήδη διαθέσιμες δύο εκδόσεις, ο τόμος με τα πρακτικά και το σύνολο των εισηγήσεων, καθώς και ένα λεύκωμα αφιερωμένο στην παράλληλη έκθεση μελετών και διπλωματικών εργασιών.