ΒΒΚ - Τα ΝΕΑ ΜΑΣ

ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΜΙΑ ΠΛΗΘΩΡΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

Η μόλυνση του περιβάλλοντος και η κατασπατάληση των φυσικών πόρων έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε μια στροφή της συμβατικής κατασκευαστικής πρακτικής σε αναζήτηση τεχνικών και υλικών, που συνιστούν ένα πιο βιώσιμο δομημένο περιβάλλον. Υπολογίζεται ότι ο κατασκευαστικός τομέας καταναλώνει παγκοσμίως περίπου 3 δισεκατομμύρια τόνους πρώτων υλών σε ετήσια βάση, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής κατανάλωσης. Επιπλέον τα κτίρια συνεχίζουν να επιβαρύνουν το περιβάλλον και μετά την κατασκευή τους λόγω της ενέργειας που καταναλώνουν, των εκπομπών που παράγουν και της επίδρασής τους στο έδαφος. Συνεπώς κρίνεται όλο και πιο επιτακτική η στροφή προς μια πιο “πράσινη” αρχιτεκτονική με κριτήρια την ορθολογική χρήση των πρώτων υλών, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των κατασκευών και την ασφάλεια των χρηστών.
Το βιώσιμο κτίριο είναι μια ολιστική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής που προάγει θετικές επιδράσεις στο περιβάλλον σε ολόκληρη τη διάρκεια ζωής του κτιρίου, από τον σχεδιασμό έως την κατασκευή, εμπεριέχοντας και τη διαδικασία παραγωγής των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν. Ως “πράσινα” υλικά χαρακτηρίζονται αυτά που έχουν μειωμένο δυσμενές αντίκτυπο στο περιβάλλον και στην άνεση των χρηστών, ενώ παράλληλα βελτιώνουν την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων είτε συγκριτικά με άλλα υλικά της ίδιας κατηγορίας είτε ως αμιγώς οικολογικά υλικά. Ένα αντιπροσωπευτικό μέτρο σύγκρισης του βαθμού βιωσιμότητας ενός υλικού είναι η ενσωματωμένη ενέργεια, δηλαδή το άθροισμα των ενεργειακών απαιτήσεών του από τη στιγμή της συλλογής των πρώτων υλών του, τη μορφοποίησή του ως προϊόντος, τη μεταφορά του στην αγορά, την τοποθέτησή του στην κατασκευή, τη συντήρησή του κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του έως και την απόρριψή του μετά το πέρας της χρήσης του, τη διάσπαση, ανακύκλωση ή επανάχρησή του.
Κριτήρια επιλογής οικολογικών υλικών
Για να χαρακτηριστεί ένα υλικό “πράσινο”, θα πρέπει να πληροί ορισμένα κριτήρια και ανάλογα με την πληθώρα των οικολογικών χαρακτηριστικών που συγκεντρώνει, κατατάσσεται υψηλότερα ή χαμηλότερα στα συστήματα περιβαλλοντικής αξιολόγησης υλικών και κτιρίων, όπως το LEED, το BREEAM κτλ. Οι ιδιότητες των “πράσινων” υλικών ομαδοποιούνται στις εξής κατηγορίες:
• Αποδοτική χρήση των πρώτων υλών. Πρόκειται για υλικά που είναι διαθέσιμα τοπικά, εξοικονομώντας ενέργεια κατά τη μεταφορά τους στο εργοτάξιο, υλικά που είναι φυσικά και συλλέγονται από περιοχές, από τις οποίες επιτρέπεται πιστοποιημένα η χρήση τους, υλικά, τα οποία παρασκευάζονται με μεθόδους, κατά τις οποίες περιορίζεται η ενεργειακή κατανάλωση, η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου και η δημιουργία αποβλήτων σε σχέση με άλλες συμβατικές μεθόδους παραγωγής, υλικά που είναι ανακυκλώσιμα ή, τέλος, ανακυκλωμένα υλικά από κατεδαφίσεις, ανακαινίσεις η επισκευές, τα οποία χρησιμοποιούνται αυτούσια ή μεταποιημένα.
• Ποιότητα εσωτερικού αέρα. Τα υλικά που προστατεύουν την υγεία των χρηστών είναι αυτά που έχουν χαμηλή ή μηδενική περιεκτικότητα σε χλωροφθοράνθρακες (CFC) και πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) σύμφωνα με τις πιστοποιήσεις του κατασκευαστή τους, αυτά που αποτρέπουν την εμφάνιση και τη συσσώρευση υγρασίας και μούχλας, αυτά που για τη συντήρηση και τον καθαρισμό τους χρειάζονται ήπιες, μη τοξικές ουσίες, καθώς και τα συστήματα ή στοιχεία εξοπλισμού, που εντοπίζουν και απομακρύνουν τους ρύπους.
• Ενεργειακή απόδοση. Πρόκειται για υλικά, εξαρτήματα ή παθητικά και ενεργητικά συστήματα, τα οποία συντελούν στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά την κατασκευή και τη λειτουργία του κτιρίου.
• Εξοικονόμηση νερού. Προϊόντα και συστήματα που βοηθούν στη μείωση της κατανάλωσης νερού στο κτίριο και στην εξοικονόμησή του σε υπαίθριες εγκαταστάσεις.
• Διάρκεια ζωής. Τα υλικά μεγαλύτερης αντοχής και διάρκειας ζωής σε σύγκριση με τα συμβατικά μπορούν να εφαρμοστούν σε μικρότερη ποσότητα και παράλληλα μειώνουν τις απαιτήσεις επισκευής και αντικατάστασής τους.
• Προσιτό κόστος. Σημαντική παράμετρος των οικολογικών υλικών είναι το κόστος τους να είναι ανταγωνιστικό σε σύγκριση με των συμβατικών υλικών, επιτρέποντας την επιλογή τους στο πλαίσιο του εγκεκριμένου συνολικού προϋπολογισμού.
Οικολογικά υλικά
Ενδεικτικά “πράσινα” υλικά, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οικολογικές εναλλακτικές των συμβατικών υλικών κατασκευής, παρουσιάζονται παρακάτω:
• Φέρων οργανισμός. Η συντριπτική πλειονότητα των κατασκευών, ειδικά στην Ελλάδα, κατασκευάζεται με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα. Οι σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την ευρεία χρήση του σκυροδέματος είναι η εξόρυξη των πρώτων υλών, η υπέρμετρη κατανάλωση ενέργειας κατά την παραγωγή του, οι υψηλές εκπομπές CO² και άλλων ουσιών και η ρύπανση των υδάτων που σχετίζονται με τη διαδικασία παραγωγής του. Εκτός από την αναβάθμιση της τεχνολογίας παραγωγής σκυροδέματος και την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούνται σ’ αυτήν με άλλες πηγές παραγωγής ενέργειας, υπάρχει δυνατότητα παραγωγής πιο “πράσινου” σκυροδέματος, αντικαθιστώντας το τσιμέντο με ιπτάμενη τέφρα, πυριτική παιπάλη, σκωρία υψικαμίνων ή ποζολάνη, συμβάλλοντας στην επανάχρηση βιομηχανικών υλικών, ή/και αντικαθιστώντας την άμμο και τα υπόλοιπα αδρανή με ανακυκλωμένα αδρανή από τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων, με επικρατέστερα αυτά που προέρχονται από σκυρόδεμα, κεραμικά ή ασφαλτικά υλικά, γύψο ή γυαλί. Η αντικατάσταση των προαναφερθέντων συστατικών εκτός από τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος του σκυροδέματος, συντελεί συχνά και στη βελτίωση των τεχνικών χαρακτηριστικών του υλικού, στην εργασιμότητα και στο κόστος του. Αντιστοίχως, μπορεί να αντικατασταθεί και ο οπλισμός του σκυροδέματος με ράβδους και στοιχεία από ανακυκλωμένο χάλυβα. Μια άλλη κατασκευαστική πρακτική που ενισχύει τη βιωσιμότητα ενός κτιρίου από σκυρόδεμα είναι η χρήση προκατασκευασμένων στοιχείων σκυροδέματος, καθώς σ’ αυτήν την περίπτωση είναι ευκολότερη η διαδικασία παραγωγής του με εξοικονόμηση ενέργειας, υλικού και νερού και χωρίς τη χρήση ξυλότυπων, σε σχέση με τη συνήθη διαδικασία σκυροδέτησης στο εργοτάξιο.
Μέσα στο πλαίσιο της διαρκούς έρευνας και εξέλιξης της τεχνολογίας υλικών έχουν αναπτυχθεί ποικίλα νέα υλικά και συστήματα, αρκετά από τα οποία διακρίνονται και για το μειωμένο ενεργειακό τους αποτύπωμα. Ένα τέτοιο υλικό που ανήκει στην κατηγορία των ειδικών σκυροδεμάτων και αν και αποτελεί ιστορικά μια από τις πρώτες μορφές οπλισμένου σκυροδέματος, αντιμετωπίζεται ως νέο υλικό, είναι το ferrocement. Παρασκευάζεται από τσιμεντοκονίαμα με ή χωρίς τη χρήση αδρανών και άλλων πρόσμεικτων και βελτιωτικών, γύρω από μεταλλικό πλέγμα που λειτουργεί ως οπλισμός και δημιουργεί φέρουσες κατασκευές μικρού βάρους και πάχους. Είναι φιλικότερο προς το περιβάλλον όσον αφορά στο ενεργειακό αποτύπωμα της παρασκευής του, καθώς χρησιμοποίει έως και 60% λιγότερο τσιμέντο και 25% από τα υπόλοιπα υλικά σε σχέση με αυτό που χρησιμοποιείται σε μια συμβατική κατασκευή από οπλισμένο σκυρόδεμα παρόμοιας στατικής λειτουργίας.
Ένα άλλο εναλλακτικό και οικολογικό δομικό υλικό, κατάλληλο τόσο για τη θεμελίωση, όσο και για την κατασκευή των τοίχων ενός κτιρίου είναι το Faswall®. Πρόκειται για μεγάλα δομικά μπλοκ, που αποτελούνται κατά 85% από μικρά τεμαχίδια επαναχρησιμοποιούμενων ξύλινων στοιχείων και μόλις 15% από τσιμέντο. Είναι υλικό με μεγάλη θερμική μάζα, είναι υδρατμοπερατό, αποτρέποντας την πρόκληση μούχλας και υγρασίας συμπύκνωσης από διάχυση υδρατμών, έχει άριστη θερμομονωτική και ηχομονωτική συμπεριφορά, και μεγάλη ευκολία κατά την εφαρμογή. Καθώς κατασκευάζεται από οργανικά και ανακυκλωμένα υλικά, χωρίς την πρόσμειξη χημικών, είναι οικολογικό και εξασφαλίζει υψηλής ποιότητας αέρα στους εσωτερικούς χώρους.
• Τοιχοποιία. Τα πιο αντιπροσωπευτικά υλικά που εφαρμόζονται σε τοιχοποιίες πλήρωσης είναι οι οπτόπλινθοι και οι τσιμεντόπλινθοι. Με κριτήριο τη μείωση της αργίλου ή του τσιμέντου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή τους και τον περιορισμό της ενσωματωμένης τους ενέργειας έχει αναπτυχθεί μια ποικιλία οικολογικών πλίνθων από υλικά όπως η ιπτάμενη τέφρα ή κονιορτοποιημένα επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, ειδικά από απόβλητα του κατασκευαστικού τομέα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κατασκευές από εναλλακτικά συστήματα τοιχοποιίας, όπως είναι το συμπιεσμένο χώμα, οι αχυρόμπαλες, οι γαιόσακοι, ο αχυροπηλός, οι κορμοί δέντρων με λάσπη, τα παραδοσιακά πλινθιά κ.ά.
• Μόνωση. Τα συνήθη θερμομονωτικά υλικά, όπως είναι η διογκωμένη ή η εξηλασμένη πολυστερίνη και η πολυουρεθάνη, έχουν πολύ αυξημένη ενσωματωμένη ενέργεια και περιέχουν συστατικά με αμφιλεγόμενο οικολογικό χαρακτήρα όπως το βενζόλιο, το στυρένιο και οι χλωροφθοράνθρακες. Μέσα στο πλαίσιο της ευρύτερης τάσης προς οικολογικά και ανακυκλωμένα υλικά έχει αναπτυχθεί και εφαρμόζεται ευρέως πληθώρα εναλλακτικών προτάσεων για φυσικά υλικά μόνωσης. Το ξυλόμαλλο, το πιο γνωστό ίσως οικολογικό μονωτικό υλικό στην Ελλάδα, αποτελείται από ίνες ξύλου με συνδετικό υλικό το τσιμέντο, προσφέρει μηχανική αντοχή, θερμομόνωση, ηχομόνωση και ηχοαπορρόφηση, είναι ανακυκλώσιμο, αβλαβές για την υγεία, παράγεται χωρίς μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, καίγεται δύσκολα σε περίπτωση πυρκαγιάς και δεν απελευθερώνει τοξικές ουσίες. Εξαιρετικές θερμομονωτικές και ηχοαπορροφητικές επιδόσεις έχει και η μόνωση από μαλλί προβάτου, ένα αδιάβροχο υλικό με αξιόλογη υγροσκοπικότητα. Αδιάβροχο μονωτικό υλικό είναι και ο φελλός, ο οποίος προσφέρει θερμομόνωση, αντικραδασμική μόνωση και ηχομόνωση. Είναι ελαφρός, πολύ ανθεκτικός σε ακραίες θερμοκρασίες και στην πίεση, υδατοαπωθητικός και σταθερός με μεγάλη διάρκεια ζωής. Άλλες προτάσεις οικολογικών υλικών με ηχομονωτικές και θερμομονωτικές ιδιότητες αποτελούν η μόνωση κυτταρίνης που παρασκευάζεται κατά 80% από ανακυκλωμένες εφημερίδες, η μόνωση από ίνες βάμβακος από ανακυκλωμένα υφάσματα ή τζιν, μόνωση από ανακυκλωμένο πλαστικό κ.ά.
• Επιχρίσματα. Το πιο ευρέως εφαρμόσιμο οικολογικό επίχρισμα είναι το παραδοσιακό κουρασάνι. Πρόκειται για χρωματισμένο κονίαμα που προκύπτει από την ανάμειξη φυσικών πετρωμάτων με θηραϊκή γη και κεραμάλευρο, έχει εξαιρετικές υδραυλικές ιδιότητες, μεγάλη αντοχή και δεν χρειάζεται βάψιμο και συντήρηση.
• Βαφές. Οι συμβατικές βαφές εξωτερικών και εσωτερικών χώρων περιέχουν ουσίες, όπως βαρέα μέταλλα και πτητικές ενώσεις, που ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό για το “σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου” λόγω της κακής ποιότητας του εσωτερικού αέρα, με συνεπακόλουθες συνέπειες στην άνεση και στην υγεία των χρηστών. Ως οικολογικές χαρακτηρίζονται οι βαφές ήπιας χημείας με χαμηλή ή μηδενική περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) και εκείνες που είναι 100% οργανικές. Οι απόλυτα φυσικές βαφές έχουν ως πρώτη ύλη φυτικές ρητίνες και έλαια, κεριά και ορυκτά υλικά, όπως κιμωλία, βόρακα, ώχρα, τα οποία είναι ασφαλή για τον χρήστη, φιλικά προς το περιβάλλον, ανακυκλώσιμα και βιοδιασπώμενα.
• Δάπεδα. Ένα από τα πιο οικολογικά υλικά επίστρωσης δαπέδων, το οποίο τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ευρέως, είναι το μπαμπού. Ως φυτό αναπτύσσεται ταχύτατα και εξαπλώνεται μόνο του, χωρίς την ανάγκη επαναφύτευσης μετά τον θερισμό του. Επιπλέον, ως υλικό έχει μεγάλη μηχανική αντοχή σε σχέση με το βάρος του, γεγονός που επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής του. Με μεγάλη αντοχή στον εφελκυσμό και υψηλή θλιπτική αντοχή αποτελεί υλικό κατάλληλο για δάπεδα, υπόστρωμα δαπέδων και τοιχοποιίες. Όπως το μπαμπού, έτσι και ο φελλός είναι ένα υλικό, το οποίο λόγω της ευελιξίας του, της αντοχής του και των μονωτικών και αντικραδασμικών του ιδιοτήτων αποτελεί ιδανική επιλογή ως υπόστρωμα ή ως τελική επιφάνεια δαπέδων. Σχετικά με τα δάπεδα από ξύλο συστήνεται η εφαρμογή ξυλείας πιστοποιημένης για την προστασία των δασών ή η επαναχρησιμοποίηση παλαιών σανίδων που έχουν απορριφθεί μετά από ανακαίνιση ή κατεδάφιση. Άλλα ανακυκλωμένα ή επαναχρησιμοποιούμενα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα δάπεδα είναι τα επαναχρησιμοποιούμενα κεραμικά πλακίδια, πλακίδια ή ρολό από ανακυκλωμένο πλαστικό (π.χ. από λάστιχα αυτοκινήτων), μοκέτες από φυσικά ή ανακυκλωμένα υλικά κ.ά. Τέλος, το λινέλαιο είναι ένα ενδιαφέρον “πράσινο” υλικό, καθώς κατασκευάζεται από οξειδωμένο λινέλαιο με γέμισμα από φελλό και ξύλο, επάνω σε υπόστρωμα από γιούτα, είναι εύκαμπτο και ανθεκτικό στην καθημερινή χρήση. Λόγω των αντιστατικών, αντιβακτηριακών και αντιμικροβιακών ιδιοτήτων που έχουν τα δάπεδα από λινέλαιο, είναι ιδανικά για χώρους, στους οποίους απαιτούνται υψηλές συνθήκες υγιεινής, όπως νοσοκομεία και σχολεία.
Πιστοποίηση οικολογικών υλικών
Η πιστοποίηση των “πράσινων” υλικών επιβεβαιώνει ότι τα πιστοποιημένα προϊόντα πληρούν ορισμένες προδιαγραφές σχετικά με το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Οι 600 περίπου φορείς πιστοποίησης παγκοσμίως διακρίνονται σ’ αυτούς που κατατάσσουν τα προϊόντα βάσει του κύκλου ζωής τους και αφορούν στην κατανάλωση ενέργειας, στο ποσοστό ανακυκλωμένου υλικού, στις εκπομπές προς την ατμόσφαιρα και τα ύδατα από το στάδιο της κατασκευής, της χρήσης έως και της απόρριψής τους και σ’ αυτούς που επικεντρώνονται σε μεμονωμένες ιδιότητες.
Μερικές από τις πιο αντιπροσωπευτικές πιστοποιήσεις είναι οι εξής:
• Το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα (Ecolabel), το οποίο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων και υπηρεσιών και τα κριτήρια απονομής του δεν βασίζονται σε έναν και μόνο παράγοντα, αλλά σε μελέτες που αναλύουν τις επιπτώσεις του προϊόντος ή της υπηρεσίας για το περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής του, ξεκινώντας από την εξαγωγή των πρώτων υλών, την παραγωγή, τη διανομή και τη διάθεσή του.
• Το Blue Angel, που χαρακτηρίζει προϊόντα και υπηρεσίες φιλικά προς το περιβάλλον.
• H Σφραγίδα Έγκρισης του Βρετανικού Ιδρύματος Αλλεργίας, που βεβαιώνει ότι τα υπό εξέταση προϊόντα διαθέτουν σημαντικά μειωμένα αλλεργιογόνα και χημικά περιεχόμενα συστατικά. Αφορά σε δάπεδα, επενδύσεις, βαφές και βερνίκια.
• Οι πιστοποιήσεις FSC και PEFC για προϊόντα ξυλείας, που διασφαλίζουν ότι η ξυλεία, που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη, προέρχεται από δασικές εκτάσεις υπεύθυνης διαχείρισης.
• Η πιστοποίηση Energy Star για την κατανάλωση ηλεκτρικών συσκευών γραφείου.
• Η πιστοποίηση Eurovent για την ενεργειακή αποδοτικότητα των συστημάτων κλιματισμού και ψύξης.

(Πηγή: https://www.ktirio.gr)